ÇEŞİTLER
Süper entansif sistemle kurulmuş zeytinliklerde çeşit seçimi açısından en önemli sorun, gelişme kuvveti düşük olan çeşitlerin az sayıda olmasıdır. Bu tip zeytinliklerde en çok kullanılan zeytin çeşidi ‘Arbequina’dır. İspanyol orijinli bu çeşidin büyüme gücünün belirgin derecede düşük olması, ülkemizde “Bodur zeytin” olarak anılmasına neden olmuştur. Hâlbuki daha sonra geliştirilen Arbosana i-43, Sikitita ve Tosca 07®, Arbequina’ya göre çok daha bodur çeşitlerdir. Bu sisteme uygun çeşit seçimine yönelik seleksiyon ıslahı çalışmaları sonucu, orta derecede gelişme kuvveti, kompakt büyüme, erken meyveye yatma ve salkım şeklinde meyve oluşturma gibi özelliklere sahip, İspanya’da, Arbequina AS-1, Arbequina IRTA i-18®, Arbosana i-43, Koroneiki i-38, Joanenca ve Canetera; İtalya’da Fs-17® ve Urano®(Tosca 07), İsrail’de ise Askal gibi yeni zeytin çeşitleri bulunmuştur. Son olarak melezleme ıslahı yoluyla Oliana, Sikitita, Arbequina i-21 ve Impreial i-23 çeşitleri geliştirilerek üreticinin kullanımına sunulmuştur.
İspanya ve İtalya’da bu sisteme uygun zeytin çeşitlerinin birbiriyle karşılaştırılması sonucunda, bazı çeşitler arasında agronomik açıdan önemli farklılıklar olduğu ortaya çıkarılmıştır. Arbequina IRTA-i.18® ve Koroneiki’nin en erken verime yatan çeşitler olduğu belirlenmiştir. Fs-17® ise İtalya’da agronomik açıdan çok iyi performans göstermiştir. En düşük büyüme kuvveti (taç hacmi) İspanya’da Arbosana ve Arbequina IRTA-i.18®’de İtalya’da ise Urano® çeşidinde gözlenmiştir. Koroneiki çeşidi, diğer çeşitlere göre daha fazla periyodisite göstermiştir. Hastalıklara dayanıklılık açısından, Koroneiki Verticillium dahliae’ye (solgunluk) karşı diğer çeşitlerden daha dayanıklı bulunmuştur. Arbequina IRTA-i.18®düşük sıcaklıklara karşı Arbosana ve Koroneiki’den daha dayanıklıdır.
Türkiye’de bu sistemin yerli çeşitler kullanılarak denenmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Ancak farklı ülkelerde yapılan çalışmalarda, geleneksel çeşitlerin süper entansif sistemdeki performansı genelde düşük olmuştur. Yüksek büyüme gücünün yanında, yerli çeşitlerin periyodisite katsayıları çok yüksek, ürün etkinlikleri (kg.m-3 taç hacmi) ise çok düşük bulunmuştur. Bu sistem için geliştirilmemiş, büyüme gücü yüksek çeşitlerin, sıra üzeri (overtherow) hasat makinasının tünelinin genişlik ve yükseklik ölçülerinden daha fazla büyümesi halinde, hasattan önce fazladan bir budama gerekmekte ve bu da maliyet arttırmaktadır.